Mteriały źródłowe

 

IPN Rz 072/1, t. 13, k. 346-347

 

Chwała Ukrainie!

Druhu Prowidnyk!

1/ W dniu 25.12.1946 o godzinie 17:00 między dowódcą „Łastiwką” a dowódcą „Żurawlem” doszło do kłótni, w której na rozkaz dowódcy „Łastiwki” Żandarmeria Polowa rozbroiła i zatrzymała dowódcę „Żurawla”. W trakcie zatrzymywania „Żurawla” strzelec „Żurawłyk” zbliżył się do dowódcy „Łastiwki”, przeładował zamek skierowanego w dowódcę „Łastiwkę” 10-strzałowego karabinu i spuścił – gdzie w tym czasie wypadł magazynek. W tym momencie obecni odskoczyli, a Żandarm Polowy „Sokił” chwycił za broń „Żurawłyka”. Obecnych było około 20 strzelców, 2 Żandarmów Polowych, buńczuczny, także cywile słuchali oraz przyglądali się tej komedii. To było w Grąziowej na podwórku domu narzeczonej dowódcy „Łastiwki”.

Na to ja naszedłem, dowódcę „Łastiwkę” uspokoiłem i wprowadziłem do domu, a komendant Żandarmerii Polowej kazał zwrócić broń „Żurawlowi” i zwolnić go, oraz kazał „Żurawlowi” i „Żurawłykowi” nie spotykać się z dowódcą „Łastiwką”, oraz wydał strzelcom rozkaz dopilnować, aby nie było pomiędzy nimi spotkania, dopóki dowódca „Łastiwka” nie uspokoi się. Wszyscy byli trzeźwi. Tą sprawą trzeba by było zainteresować się bliżej postronnym osobom. Ja tutaj nie mogę między nimi zbytnio się mieszać, żeby i ja od nich czasem nie oberwał. Co będzie działo się jutro, nie wiem.

2/ Dowódca „Łastiwka” ma aresztowanego strzelca „Burego” (Wojcikewycza Wasyla z Jamny Górnej) za nie podporządkowanie się rozkazom dowódcy czoty, opieszałość w służbie, i za dwutygodniowe samowolne oddalenie się.

Znalazłem w jego domu należące do niego polskie dokumenty. W obecności oddziału mi osobiście nie jest dobrze przesłuchiwać strzelca, więc ja proszę, aby przyszedł tutaj ktoś od „Romana”.

Bohaterom Chwała.

„Oreł”.

Postój, 25.12.1946

godzina 20:00

Materiały źródłowe

 

Materiały źródłowe

 „24 czerwca 1944 r. o godz. 14.00 po południu przyjechała do szkoły w Wojtkowej parokonna furmanka z 4-ma uzbrojonymi, zamaskowanymi banderowcami. Przyjechali po p. Lichowskiego. Gdy weszli do szkoły p. kierownik upadł na kolana błagając o darowanie mu życia (opowiadali o tym jego uczniowie, którzy tą scenę widzieli). Nie pomogły prośby. Zmuszono go do wejścia na furmankę i wywieziono w nieznane. Nikt nie wiedział co się z nim stało. Po 3 dniach jechały z Wojtkowej 2 kobiety z synami, uczniami 7 klasy przez wieś Grąziowa, do miasta po zakupy letnich ubrań. Jadąc przez duże lasy w Grąziowej zostały zatrzymane przez nieznanych osobników, koło leśniczówki. Zawołano owych 2 chłopców (obydwaj byli Polacy) zaprowadzono ich do leśniczówki. Przestraszone kobiety zostały na furmance. W leśniczówce pokazali banderowcy w jednym pokoju zmasakrowane, drgające jeszcze i krwią zalane ciało człowieka leżące na ziemi. Pokazując tym chłopcom rzekli „smatrity na to je wasz nauczyciel” popatrzcie to jest wasz nauczyciel, „z wami to samo bude”. Przerażeni chłopcy wybiegli, wrócili do swoich matek, które już nie pojechały dalej, lecz czym prędzej wracały do domu. Ci chłopcy tak bardzo to przeżyli, gdyż kochali swego nauczyciela, że nie mogli jeść, spać a jeden z nich ciężko się pochorował na rozstrój nerwów i leżał kilka tygodni. Byłyśmy kilkakrotnie wzywane do tego chorego chłopca, by mu udzielić pomocy. Tak więc na całym terenie pracowała jeszcze tylko jedna nasza szkoła” 

 Archiwum Główne Sióstr Starowiejskich, Fic 15/3, Pamiętnik z okresu II wojny światowej 1939–1945 s. Marii Janiny Kachniarz, Nowa Jastrząbka 1951

 

Materiały źródłowe

 

W sierpniu 1946 r. na terenie powiatu przemyskiego ukraińska SB zabiła 6 osób: Ukraińca Michała Borowskiego oraz jego 15 letniego syna z Jamny Górnej, Ukraińca Jerzego Maślak z Jureczkowej, Polkę Zofię Kijanka z Grąziowej, Ukraińców Mikołaja Szymoniak i Jarosława Szymoniak z Trzciańca oraz pod dowództwem Wasyla Harabacza „Oracza” podejrzango o współpracę z UB Polaka Józefa Prajznera - sołtysa Witoszyniec .

AIPN-Rz-051/219. Napady dokonane przez OUN-UPA w powiatach Lesko-Sanok-Przemyśl, k. 111.

AIPN-Rz-051/219. Karta wydziału „C” KWMO w Rzeszowie, k. 288